تعریف کالای ایرانی
برای تعریف کالای ایرانی اختلاف نظر وجود دارد؛ عدهای معتقدند کالایی، کالای ایرانی اطلاق می شود که عموماً کارگر، منابع و مواد اولیه ایرانی داشته باشد؛ یعنی ارکان تولید در آن اتفاق افتاده باشد. در کشورهایی که می خواهند جهش در صنایع تولیدی ایجاد کنند، یکی از راه های ایجاد جهش همین راه یا تولید 50-50 است. به همین دلیل هم باید گفت که هیچ کشور در حال توسعه ای در جهان امروز نمی تواند یافت که همه چیز را خودش تولید کند.
در دنیای امروز، زنجیره ای به نام زنجیره جهانی تولید وجود دارد که مفاهیم کالای تولید ملی را تغییر داده است، یعنی در گذشته اصطلاحاً پتانسیل و نیروی کار، تولید ملی را ایجاد می کرد، اما امروزه ارزش افزوده و دانش تولید ملی را ایجاد می کند.
باید اذعان داشت که اطلاعات در حال تبدیل شدن به کالا است و برخی کالاهایی که ارزش افزوده بسیار بالایی در اقتصاد ملی دارند، اصلا کالا نیستند و محصول خدمات محسوب میشوند.
پس در بحث کالای تولید داخل بسیار اختلاف نظر وجود دارد، اما آنچه مورد تاکید رهبر معظم انقلاب در سال 97 است؛ این است که به دلیل اینکه برخی صنایع خارجی از شرایط اقتصاد کشور بهره برداری کردند و از طریق کارگر ارزانتر با هزینه های ارزانتر؛ کالاهایی که ساخت ایران نیست و صادر هم نمی شود و اساساً واردات است، با چند عمل ساده مثل وصل کردن، چسب کردن، پیاده کردن و... در داخل کشور واردات انجام دادند که همچنان از آن محل ما وابسته هستیم و نام آن را تولید داخلی گذاشتند که متاسفانه انواع و اقسام تندیس ها، همایش ها و تقدیرها از آنها به عمل می آید و تنها باعث ایجاد اشتغال نسبی گردید.
اما آن چیزی که ما از آن به عنوان تولید یاد می کنیم، تولیدی است که کارگر ایرانی آن را تولید کرده است. در بخش مواد اولیه در همه جای دنیا وابستگی وجود دارد، در هیچ کجای دنیا مواد اولیه را خودشان تولید نمی کنند؛ اما شاخص های نسبی تولید با توجه به اینکه سیاستگذار آن؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت است، در سند راهبردی وزارت صنعت تبیین و مشخص شده که به چه کالاهایی کالای تولید ملی اطلاق می شود که یک گستره بسیار بالایی را در حوزه تولید صنعت، خدمات بازرگانی و حتی حوزه ترانزیت دارد و اینها هم شاخص هایش بر اساس گروه های کالایی، کالاهای بادوام، کالاهای مصرفی، کالاهای واسطه ای طبقه بندی شده است. به زبان ساده کالاهایی، کالاهای تولید داخل نام دارد که ساخت تولید داخل باشد و بارکد اول آن 626 باشد.
باور غلط افکار عمومی مبنی بر کیفیت بالای کالاهای وارداتی
در کشور ما باوری بوجود آمده که کالایی که وارد کشور می شود، کالای با کیفیت تر از کالای تولید داخل است. این باور از دهه 30 و 40 در اذهان افکار عمومی جامعه شکل گرفت؛ یعنی زمانی که ایران به سمت صنعتی شدن قدم گذاشت که هر کالایی که از جهان غرب وارد کشور میشود؛ خاص، با کیفیت و هم تمدن کالایی با خود به همراه دارد. متاسفانه مسئولین امر در آن دوره هم تلاش نکردند که این باور را تغییر دهند. کمکم این باور به مراتب بعد از پیروزی انقلاب تغییر کرد و به این سمت سوق داده شد که ما هم میتوانیم تولید داخل داشته باشیم. به عنوان مثال الان همه بر این باور هستیم که کشور ما قدرت موشکی منطقه را دارد. همچنین برخی کالاهای خوراکی هم منشاء ملی دارند مثل سس گوجه فرنگی خرسی که همه علاقمند به آن هستیم.
متاسفانه مردم ما به برخی کالاهای وارداتی، گرایش ویژه ای دارند و تا زمانی این روندها در کشور ما اتفاق نیافتد، واردات ما شکل میگیرد. به عنوان مثال با خرید تخم مرغی شانسی برای کودکان خود که اغلب هم در طول سال چندین بار رخ می دهد، تولید داخلی را نابود می کنیم. به همین سبب باید این باور را از همان سطوح فکری 2 الی 3 سال در فرزندان خود فراهم کنیم که تنها از تولید کالای داخل استفاده کنند و به جای خرید تخم مرغ شانسی که هم باور غلط شانس و اقبال را در اذهان فرزندان فراهم می کند و هم تشویق به خرید کالای وارداتی می کند را از بین ببریم.
آنوش رحام، دبیر شورای اطلاع رسانی وزرات صنعت، معدن و تجارت:
قرار است وزارت صنعت، معدن و تجارت درجهت شعار سال "حمایت از کالای ایرانی" لیست کالای ها اولویت دار را در یک نشست خبری ، در ماه آینده اعلام نماید.
زنجیره تولید جهانی
در حال حاضر نباید یک ایرانی وجود داشته باشد که 700 نوع محصول تولید کند به نام made in iran که از آن تعریف یا تجمید شود، بلکه ایران باید به زنجیره تولید جهانی بپیوندد.
در دنیا زنجیره ای وجود دارد که هر کشوری در آن نقشی ایفا می کند؛ به عنوان مثال 20 سال گذشته ترکیه پذیرفت که من برند خودرو ندارم، اما توانایی ساخت معتبرترین قطعات خودروهای دنیا را دارم. باید گفت که در حال حاضر معتبرترین قطعات خوردوهای دنیا در ترکیه، کره و برزیل تولید می شود.. آمارها نشان می دهد که 70 درصد قطعات خودروهای معتبر کشورهای دنیا از جمله بنز آلمان، رویز رویز انگلستان و خودروهای آمریکایی در این کشورها انجام میشود و تنها 30 درصد آنها متعلق به چین است. پس ایران هم باید چنین عمل کند و به سمت زنجیره ارزش و تولید حرکت کند.
بخش دیگر موضوع این است که مردم ما سودنگر شده اند. در این روزها شما چند بار در تلگرام مشاهده کردید که با تلگرام سودآوری کن؟ چرا چنین شده ایم؟ چون عادت بانکی؛ تولید ما را از بین برده است. در ژاپن فرزندان عادت تولید دارند. یعنی عادت به خلق تولید کرده اند. اما متاسفانه ما ایرانی ها با وجود شیعه بودن و اعتقاد و باور خلق تولید؛ جزء تنبلترین مردم دنیا قرار گرفتهایم.
بنابراین باید دیدگاهمان را از سود به سمت ارزش ببریم و عادت سود بانکی را به سمت عادت تولید تغییر دهیم. مثلا پراید سود دارد، اما ارزش افزوده ندارد. متاسفانه شبکه بانکی کشور ما تولید را نابود کرده است.
محدودیت در تجارت فسادآور است
واقعیت تجارت این است که هر چه تجارت محدود شود، قابلیت فساد و قاچاق بالا می رود. مرز، محل کنترل قاچاق نیست. هیچ جای دنیا مرز کنترل نمی شود، بلکه شبکه توزیع کنترل میشود. ما 48 میلیارد دلار واردات داریم که از این میزان 32 میلیارد دلار مواد اولیه و کالاهای غیرمصرفی است. کلاً 10 میلیارد دلار کالاهای مصرفی داریم. کل واردات خودرو که هر روز برای آن خبررسانی می کنیم 5 درصد کل تولید داخل است. پس باید برای کنترل و راه حل فکر دیگر کنیم.
